حقوق چه بشری؟

به گزارش ایسنا، حمید ملک زاده در سرمقاله وطن امروز نوشت: یک رویکرد معمول در گفتمان عمومی ایرانیان درباره سیاست این است که هر چیزی را نمی پسندند به چپ گرایی ناشی از استقرار نظام کمونیستی در اتحاد جماهیر شوروی نسبت می دهند؛ رویکردی به غایت ایدئولوژیک که هر چیز و همه چیز را در جهان به اعتبار دوگانه منسوخ چپ و راست می فهمد. آگاهی شرمگینی که انگار هنوز جایی در میانه سال های مربوط به جنگ سرد مانده و فکر می کند باید از هر طریقی تعلق خودش به «جبهه آزادی خواهی و حقوق بشر» را در مقابل محور شرقی متشکل از جماهیر وابسته به شوروی سابق نشان دهد. این آگاهی بیمارگونه جایی در میانه تاریخ متوقف مانده است تا جایی که هنوز نمی تواند باور کند «اتحاد جماهیر شوروی و دولت هایی که از ایدئولوژی آن نیرو می گرفتند موضوعاتی مربوط به گذشته هستند» و جهان امروز و تاریخی که ما در میانه صفحات آن زندگی می کنیم، آزمایشگاه ایده های جبهه ای است که بیانیه های حقوق بشر و شهروندی خودش را بر دست گرفته و به نام ایده تهی انسان، در حالی که کلاه گاوچران ها را بر سر گذاشته، سوار بر اسب زین کرده موشک هایی با سر جنگی چندتنی، زندگی زنان و کودکان بی پناهی را که پیش تر بی جا و آواره شده اند از آنها می گیرد. جبهه ای از ایده ها که به نام مفهوم انتزاعی بشر و حقوقی که برای آن در نظر گرفته اند، مجتمع های مسکونی چند طبقه را به گورستان دسته جمعی ساکنان شان تبدیل می کنند؛ اینها صهیونیست های شرمساری هستند که در برخی موارد، در حالی که عنان کلام را به فریادهایی گوش خراش سپرده اند، فریاد زندگی سر می دهند تا واقعیت زندگی های غصب شده توسط ارتش های ضدحیات بشری را انکار کنند؛ صهیونیست های شرمگینی که هنوز از این اعتماد به نفس برخوردار نشده اند که حمایت رسمی خود را از کشتار بی رحمانه بیش از 10 هزار کودک، هزاران زن و مرد و نابودی محیط زندگی بیش از 2 میلیون انسان بی جا شده اعلام کنند.

روز گذشته رهبر معظم انقلاب در دیدار دست اندرکاران برگزاری کنگره 15 هزار شهید استان فارس ضمن ارائه روایتی درباره اهمیت مقاومت و نقش شهدای آن در تعیین مسیر تاریخ منطقه غرب آسیا، اینطور بیان کردند: «10 هزار کودک معصوم شهید شدند، غربی ها خم به ابرو نیاوردند! دیگر کسی از تمدن غرب حرف نزند؛ تمدن غرب این است». در این یادداشت به بهانه بیانات ایشان درباره این موضوع خواهم نوشت که چطور تاریخ اشغال فلسطین به طور عام و آنچه امروز در سرزمین های اشغالی جریان دارد به طور خاص، آزمایشگاه راستی آزمایی مفاهیمی مثل بشر، حقوق بشر و روندهای نهادی بین المللی پیش بینی شده برای ترویج و حمایت از همه اینهاست.

کدام انسان، کدام حق، کدام آزادی؟!

پیش تر اشاره کردم تاریخ بزنگاه راستی آزمایی اندیشه ها و دعاوی مربوط به آنهاست. معمولا اینطور بوده است که اندیشه ها یا ادعاهای نظری خاصی را که در نتیجه فعل و انفعالات سیاسی - اجتماعی فرصت پیدا می کنند تا به تشکیل دولت مبادرت کنند به اعتبار نسبت میان آنچه دولت های شان انجام داده اند و آنچه نظریه پردازان و متفکران شان ادعا می کنند مورد ارزیابی قرار می دهند. این شکل راستی آزمایی، معمولا بعد از فروپاشی دولت ها یا در دوره های زوال آنها، یعنی در زمانه ای که اطلاعات محرمانه یا خاطرات ناگفتنی و اسناد منتشرناشدنی بیشتری در اختیار پژوهشگران قرار می گیرد رونق بیشتری دارد، چرا که در نهایت در دوران افول یا فروپاشی دولت ها پژوهشگران و روزنامه نگاران مدارک قابل استناد بیشتری را به دست آورده اند و قدرت نفوذ یا دستکاری دولت ها در فرآیندهای مربوط به پژوهش و انتشار نتایج آن تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کرده است. این موضوع اما درباره انواع روایت های مختلف از لیبرال - دموکراسی تا حد زیادی متفاوت است. از این جهت، صورت های متفاوت از لیبرال - دموکراسی در جهان غرب از این بخت برخوردار هستند که در دوران اوج و شکوفایی قدرت دولت هایی که آنها را نمایندگی می کنند با نتایج آنچه به نام انسان و حق و حقوق شهروندی ترویج می کنند مواجه شوند. به بیان روشن تر، آنچه را امروز با حمایت دولت های غرب در سرزمین های اشغالی اتفاق می افتد می توان - و باید – به عنوان آزمایشگاه یا بزنگاه آزمون روایی دعاوی بنیادین لیبرال - دموکراسی به حساب آورد. برای اینکه منظورم از این موضوع را به شکل مناسب تری بیان کنم، به تجربه تاریخی مشترک اندیشمندان اروپایی در سال های بعد از پیروزی فاشیسم در اروپا بازمی گردم.

بعد از پیروزی فاشیسم در اروپا و با مشخص تر شدن فجایع ناشی از استقرار دولت های فاشیست، اندیشمندان سیاسی اروپا با یک پرسش اساسی مواجه بودند: چرا سازوکارهای دموکراتیک نتوانست مانع پیروزی فاشیسم شود؟ این پرسش در طرف اندیشمندانی که علایقی مارکسی و مارکسیستی داشتند به این شکل صورت بندی می شد: چرا طبقه کارگر به استقبال رهبران فاشیست رفت؟ این پرسشی بنیادین بود که تقریبا در همه صورت های متفاوت از اندیشه های سیاسی به آن پرداخته شده است. من فکر می کنم اندیشمند سیاسی اروپایی - و هر انسان دیگری که درباره سیاست می اندیشد - امروز با پرسشی بسیار بنیادین تر از پرسش فاشیسم روبه رو باشد، چرا که در اروپای اواسط قرن بیستم هنوز امکان نام گذاری فاشیسم به عنوان نیرویی شرور برای انسان اروپایی وجود داشت. هنوز ارزش هایی بودند که می شد به نام آنها دولت های مدعی لیبرالیسم و دموکراسی را برای مبارزه با فاشیسم بسیج کرد، در حالی که امروز «تنها دموکراسی سابق در منطقه غرب آسیا» با حمایت «باسابقه ترین» و «ریشه دارترین» دموکراسی های لیبرال به کشتار جمعی زنان، کودکان و مردانی دست می زند که حتی بر اساس همان قوانین نیم بند و نهادهای محافظه کار بین المللی خودشان نیز از حق دفاع مشروع در مقابل اشغال سرزمین های اجدادی شان برخوردارند.

* انسان، دولت، آزادی

مساله اساسی درباره این صورت جدید، پیوسته و خشن از کشتار جمعی به دست دولتی از جبهه طرفداران «بشر» این است: نظام شناختی هیچ کدام از این دولت ها واقعیت جنایات جاری علیه بشریت توسط ماشین کشتار جمعی رژیم اشغالگر صهیونیستی را اصلا به رسمیت نمی شناسد. یعنی در مواجهه با واقعیت کشتار به نحوی رفتار می کند که انگار فلسطین نام درختی باشد که در سرمای خشک پاییزی، به طور طبیعی با عارضه ریزش برگ هایی شیرخواره، خردسال، نوجوان و جوان از زنان و مردان درگیر شده است. صدای فریاد و ناله ای هم اگر باشد، احتمالا صدای خش خش برگ های پاییزی زیر چکمه سربازان دژخیم است. آنچه در سرزمین های اشغالی در حال اتفاق افتادن است، آزمایشگاهی است که ناروایی روایت های غربی از انسان، فرد انسانی، حق و حقوق ذاتی او و هر چیز دیگری را که در حقوق بین الملل به دنبال آن می آید نشان می دهد. امروز اندیشمند علاقه مند به لیبرالیسم و دموکراسی باید بتواند توضیح دهد چه فهمی از انسان دارد و در زمانه کشتار جمعی بیش از 10 هزار کودک فلسطینی، چطور می تواند این فهم را توجیه کند؟

آیا غیر از این است که انسان برای او مرد سفیدپوست سیاست زدایی شده ای است که تنها تا جایی در معادلات قدرت به حساب می آید که «فرمانبرداری کند»؟ آیا در چنین شرایطی این نه انسان ها، بلکه دولت ها نیستند که از آزادی تام و مطلق برخوردارند؟ آیا این دولت ها نیستند که می توانند به سادگی مجموعه تمدنی خاصی را که حاضر نیست از آنها فرمانبرداری کند از دایره شمول انسان خارج کرده و بعد از آن حیات آنها را به طور جمعی از آنها سلب کنند؟ آیا اینکه امروز نه دولت های مدعی حقوق بشر اراده ای برای جلوگیری از قتل عام کودکان فلسطینی دارند و نه بخش عمده شهروندان اروپایی می توانند مانعی برای ادامه پیدا کردن حمایت دولت های خود از ارتش جنایتکار رژیم صهیونیستی ایجاد کنند، دعاوی انسان دوستانه و سازوکارهای ادعایی درباره «قدرت پاسخگو» در دموکراسی های غربی را به طور بنیادین به مخاطره نینداخته است؟ این موضوعی برای اندیشیدن است؛ موضوعی که امروز باید به آن پرداخت. تا جایی که به ما مربوط می شود، دعاوی بنیادینی که تمدن غرب برای شایستگی خود در زمینه رهبری جهان ارائه می کند، مفاهیمی پوچ و انتزاعی است که در بزنگاه راستی آزمایی در سرزمین های اشغالی به شکل حیرت آوری شکست خورده و رسوا شده است.

انتهای پیام